Ce site Web a des limites de navigation. Il est recommandé d'utiliser un navigateur comme Edge, Chrome, Safari ou Firefox.

Panier

Votre panier est vide

Continuer vos achats

Wat is het menselijk microbioom en waarom is het belangrijk voor de gezondheid?

Wat is het Microbioom?

Het menselijke darmmicrobioom vertegenwoordigt een van de meest fascinerende en complexe ecosystemen op onze planeet. Deze onzichtbare gemeenschap van micro-organismen die ons spijsverteringskanaal bewonen, is de laatste jaren naar voren gekomen als een cruciale factor in onderzoek naar de menselijke gezondheid. Het darmmicrobioom verwijst naar het collectieve genoom van de biljoenen micro-organismen die in ons darmkanaal leven, waaronder bacteriën, archaea, schimmels en virussen, waarbij bacteriën het grootste deel uitmaken.

Het menselijke maag-darmkanaal herbergt naar schatting 100 biljoen micro-organismen, met meer dan 1.000 verschillende soorten. Opmerkelijk is dat de genetische bijdrage van deze microben onze eigen menselijke genoom ver overtreft - terwijl mensen ongeveer 23.000 genen hebben, draagt het microbioom naar schatting 3 miljoen genen bij, waardoor het 150 keer groter is dan het menselijke genoom.

Samenstelling van het Darmmicrobioom

Het gezonde menselijke darmmicrobioom wordt gedomineerd door vier belangrijke bacteriële phyla:

  1. Bacteroidetes – doorgaans het meest voorkomende phylum bij gezonde volwassenen, dat ongeveer 70% van de darmmicrobiota uitmaakt
  2. Firmicutes (ook Bacillota genoemd) – het op een na meest voorkomende phylum, dat ongeveer 20% van de darmbacteriën omvat
  3. Actinobacteria – goed voor ongeveer 2% van de darmmicrobiota
  4. Proteobacteria – goed voor ongeveer 2% van de darmbacteriën

Hoewel deze phyla het grootste deel van de darmbacteriën vertegenwoordigen, zijn andere phyla zoals Fusobacteria en Verrucomicrobia ook in kleinere hoeveelheden aanwezig. Binnen deze phyla is het geslacht Bacteroides doorgaans het meest voorkomend, gevolgd door verschillende geslachten van het Firmicutes phylum zoals die in de families Lachnospiraceae en Ruminococcaceae.

Het is belangrijk op te merken dat het microbioom van elk individu uniek is - zoals een vingerafdruk - en wordt beïnvloed door talrijke factoren, waaronder genetica, voeding, omgeving, levensstijl, medicijngebruik en leeftijd. Deze diversiteit betekent dat er geen enkele "ideale" microbioomsamenstelling bestaat, maar eerder een spectrum van gezonde configuraties.

Ontwikkeling van het Microbioom

De ontwikkeling van ons darmmicrobioom begint bij de geboorte. Tijdens een vaginale bevalling worden zuigelingen blootgesteld aan de vaginale en intestinale microbiota van de moeder, wat de eerste microbiële kolonisatoren van de darm van de zuigeling levert. Baby's die via een keizersnede worden geboren, verwerven in eerste instantie andere microben, voornamelijk van de huid en de ziekenhuisomgeving.

Borstvoeding vormt verder het microbioom van zuigelingen, aangezien moedermelk prebiotica (oligosachariden) bevat die specifiek gunstige bacteriën zoals Bifidobacteriën voeden. De introductie van vast voedsel vertegenwoordigt een andere significante verschuiving in de microbiële samenstelling, met een grotere diversiteit die zich ontwikkelt naarmate het dieet zich uitbreidt.

Rond de leeftijd van drie jaar begint het darmmicrobioom op een volwassen configuratie te lijken, hoewel het zich gedurende het hele leven blijft ontwikkelen. Tijdens de volwassenheid blijft het microbioom relatief stabiel bij gezonde individuen, met bepaalde verschuivingen die optreden naarmate we ouder worden.

Functies van het Darmmicrobioom

Het darmmicrobioom vervult verschillende vitale functies die de menselijke gezondheid ten goede komen:

Nutriëntenmetabolisme en Energiewinning

Een sleutelfunctie van de darmmicrobiota is de fermentatie van voedingsvezels en resistente zetmelen. Via dit proces produceren bacteriën korte-keten vetzuren (KKVZ) – voornamelijk acetaat, propionaat en butyraat – die energie leveren voor darmcellen en helpen bij het reguleren van het metabolisme.

Daarnaast synthetiseren darmbacteriën essentiële vitaminen, waaronder vitamine K en verschillende B-vitaminen, en verbeteren ze de opname van mineralen zoals calcium, magnesium en ijzer.

Bescherming en Barrièrefunctie

Het darmmicrobioom creëert een natuurlijke barrière tegen potentieel schadelijke micro-organismen door ecologische niches te bezetten en verbindingen te produceren die een evenwichtige darmomgeving in stand houden. Deze "kolonisatieresistentie" helpt de darmhomeostase te handhaven.

Ondersteuning van het Immuunsysteem

Het darmmicrobioom speelt een belangrijke rol bij het ondersteunen van de immuunfunctie, door het immuunsysteem te helpen ontwikkelen vanaf de vroege kinderjaren tot volwassenheid. Deze voortdurende communicatie helpt passende immuunreacties te handhaven.

Darm-Hersenverbinding

Onderzoek heeft een bidirectionele communicatie geïdentificeerd tussen het darmmicrobioom en de hersenen, vaak de "darm-hersenas" genoemd. Via verschillende routes, waaronder neurale verbindingen en metabolieten, kan het darmmicrobioom verschillende aspecten van de hersenfunctie beïnvloeden.

Factoren die het Darmmicrobioom Beïnvloeden

Meerdere factoren beïnvloeden de samenstelling en functie van het darmmicrobioom:

1. Voeding

Voeding is misschien wel de belangrijkste modificeerbare factor die de microbiële samenstelling in de darm beïnvloedt. Verschillende voedingspatronen bevorderen onderscheiden microbiële gemeenschappen:

  • Vezelrijke diëten (rijk aan fruit, groenten, volkoren granen, peulvruchten) ondersteunen diverse microbiota en verhoogde KKVZ-productie
  • Westerse diëten (rijk aan dierlijke eiwitten, vetten en eenvoudige koolhydraten) worden geassocieerd met verminderde microbiële diversiteit en veranderde metabole outputs
  • Specifieke voedingscomponenten zoals polyfenolen (gevonden in bessen, thee en rode wijn) en gefermenteerde voedingsmiddelen kunnen selectief gunstige bacteriën verrijken

Voedingsveranderingen kunnen snelle verschuivingen in het microbioom veroorzaken, met detecteerbare veranderingen binnen 24-48 uur na grote dieetwijzigingen.

2. Antibiotica en Medicatie

Antibioticagebruik heeft een diepgaande invloed op het darmmicrobioom:

  • Breedspectrum antibiotica kunnen de microbiële diversiteit en overvloed verminderen
  • Effecten kunnen maanden na het einde van de behandeling aanhouden
  • Herhaalde blootstelling aan antibiotica kan leiden tot permanente veranderingen in microbiële gemeenschappen

Andere medicijnen, waaronder protonpompremmers, metformine en niet-steroïde ontstekingsremmers, kunnen ook de microbioomsamenstelling beïnvloeden.

3. Leeftijd

Het microbioom verandert van nature gedurende het leven:

  • De microbiomen van zuigelingen zijn minder divers en meer variabel dan die van volwassenen
  • Volwassen microbiomen blijven relatief stabiel tijdens de middelbare leeftijd
  • Oudere volwassenen ervaren vaak verminderde diversiteit en verschuivingen in dominante bacteriegroepen

4. Lichaamsbeweging

Fysieke activiteit beïnvloedt het darmmicrobioom positief:

  • Regelmatige lichaamsbeweging wordt geassocieerd met verhoogde microbiële diversiteit
  • Lichaamsbeweging bevordert gunstige bacteriën die KKVZ produceren
  • De omvang van de effecten van lichaamsbeweging kan afhangen van intensiteit, duur en type activiteit

5. Stress en Slaap

Psychologische stress en slaapstoornissen kunnen het darmmicrobioom veranderen:

  • Chronische stress kan gunstige bacteriën verminderen en potentieel schadelijke soorten doen toenemen
  • Slechte slaapkwaliteit correleert met minder gunstige microbiële profielen
  • Stressmanagement en goede slaaphygiëne kunnen de gezondheid van het microbioom ondersteunen

Ondersteuning van de Gezondheid van het Darmmicrobioom

Verschillende evidence-based benaderingen kunnen een gezond darmmicrobioom bevorderen:

1. Voedingsstrategieën

  • Verhoog de inname van voedingsvezels: Streef naar diverse plantaardige voedingsmiddelen (fruit, groenten, volkoren granen, peulvruchten, noten en zaden) om verschillende soorten vezels te leveren die verschillende gunstige bacteriën voeden
  • Neem gefermenteerde voedingsmiddelen op: Yoghurt, kefir, zuurkool, kimchi en andere gefermenteerde voedingsmiddelen kunnen gunstige microben introduceren
  • Beperk ultra-bewerkte voedingsmiddelen: Sterk bewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak ingrediënten die gunstige darmbacteriën negatief kunnen beïnvloeden

2. Prebiotica

Prebiotica zijn niet-verteerbare voedingscomponenten die selectief de groei en/of activiteit van gunstige darmbacteriën stimuleren. Rijke bronnen zijn onder andere:

  • Chicoreiwortel
  • Jeruzalemartisjokken
  • Knoflook
  • Uien
  • Prei
  • Asperges
  • Bananen
  • Haver

3. Lactische Fermenten en Gunstige Micro-organismen

Levende gunstige micro-organismen kunnen, wanneer ze in adequate hoeveelheden worden geconsumeerd, de diversiteit en balans van het microbioom verbeteren. Goed onderzochte gunstige microbiële stammen zijn onder andere:

  • Lactobacillus-soorten
  • Bifidobacterium-soorten
  • Propionibacterium
  • Saccharomyces boulardii (een gunstige gist)

4. Leefstijlfactoren

  • Regelmatige lichaamsbeweging: Streef naar minstens 150 minuten matig-intensieve lichaamsbeweging per week
  • Stressmanagement: Praktijken zoals meditatie, yoga en diepe ademhaling kunnen helpen stress te verminderen
  • Voldoende slaap: Prioriteit geven aan 7-9 uur kwaliteitsslaap per nacht
  • Verstandig antibioticagebruik: Antibiotica alleen gebruiken wanneer nodig en zoals voorgeschreven

Conclusie

Het darmmicrobioom vertegenwoordigt een fascinerende grens in gezondheidsonderzoek. Naarmate ons begrip verdiept, wordt het steeds duidelijker dat deze microbiële gemeenschappen een cruciale rol spelen in de menselijke gezondheid. Hoewel er geen enkel "perfect" microbioom bestaat, lijken diversiteit en functionele capaciteit kenmerkend te zijn voor een gezond darmecosysteem.

Het ondersteunen van de gezondheid van het darmmicrobioom door middel van voeding, leefstijl en gerichte interventies biedt veelbelovende mogelijkheden voor het bevorderen van algemeen welzijn. Naarmate het onderzoek zich blijft ontwikkelen, zal onze waardering voor deze microbiële partners en hun bijdragen aan de menselijke gezondheid ongetwijfeld toenemen, wat nieuwe mogelijkheden opent voor op het microbioom gebaseerde benaderingen voor gezondheidsoptimalisatie.

References

  1. Mohajeri MH, Brummer RJM, Rastall RA, et al. The role of the microbiome for human health: from basic science to clinical applications. European Journal of Nutrition. 2018;57(1):1-14.
  2. Human Microbiome Project Consortium. Structure, function and diversity of the healthy human microbiome. Nature. 2012;486(7402):207-214.
  3. Rinninella E, Raoul P, Cintoni M, et al. What is the Healthy Gut Microbiota Composition? A Changing Ecosystem across Age, Environment, Diet, and Diseases. Microorganisms. 2019;7(1):14.
  4. Valdes AM, Walter J, Segal E, Spector TD. Role of the gut microbiota in nutrition and health. BMJ. 2018;361:k2179.
  5. Donohoe DR, Garge N, Zhang X, et al. The microbiome and butyrate regulate energy metabolism and autophagy in the mammalian colon. Cell Metabolism. 2011;13(5):517-526.
  6. Fusco W, Lorenzo MB, Cintoni M, Porcari S, Rinninella E, Kaitsas F, Lener E, Mele MC, Gasbarrini A, Collado MC, Cammarota G, Ianiro G. Short-Chain Fatty-Acid-Producing Bacteria: Key Components of the Human Gut Microbiota. Nutrients. 2023 May 6;15(9):2211.